انتخاب، بکارگیری و حمایت از مددکاران ترویجی

 

يكي از عناصر و عوامل اساسي در شبكه ملي ترويج، نيروي انساني است كه در توسعه كشاورزي نقش موثر و بسزايي دارد. مروري گذرا بر استراتژيهاي حاكم بر برنامه هاي توسعه اجتماعي اقتصادي كشور در چند دهه اخير حاكي از آن است كه استفاده از نيروهاي مردمي و مشاركت آنها در انتقال دانش فني و ارتقاء مهارتهاي خويش، اداره امور، واگذاري برخي فعاليتهاي دستگاههاي اداري به بخش خصوصي و غير دولتي از محورهاي مهم و قابل توجه در برنامه ها بوده است. لذا به منظور استقرار شبكه ترويج در مناطق روستايي و گسترش آن تا اقصي نقاط كشور و همچنين با توجه به پراكندگي مناطق روستايي، وجود اقليمهاي متفاوت و تنوع در محصولات كشاورزي ايجاب مي كند كه در چنين شرايطي از نيروهاي داوطلب بومي و پيشرو و برخاسته از جامعه روستايي در بخش كشاورزي استفاده شود تا از اين طريق زمينه جريان دوسويه بودن اطلاعات و ايجاد ارتباط ميان كارگزاران و جامعه توليد كننده و بهره برداران در يك شبكه نظام مند فراهم شود.

 

 اهداف

1- استفاده از مشارکت نيروهاي داوطلب مردمي به منظور كاهش تصدي دولت

2- استفاده از مشارکت نيروهاي داوطلب مردمي به منظور تقویت نيروي انساني مورد نياز شبكه ملي ترويج.

3- استفاده از دانش و تواناييهاي بومي و محلي  نيروهاي داوطلب مردمي و مشارکت ایشان به منظور تحقق اهداف و برنامه های ترویجی

4-  زمينه سازي و تسريع در ارائه خدمات آموزشي ـ ترويجي به بهره برداران بخش كشاورزي.

5- تسریع در انتقال یافته های جدید تحقیقاتی و گسترش زمینه دسترسی بیشتر بهره برداران و تولید کنندگان بخش کشاورزی به یافته های مذکور

6- تسریع در انتقال مسائل و مشکلات بهره برداران روستائی به بخشهای دولتی

7- تسریع درارسال پیامهای ضروری در مواقع خاص نظیر خشکسالی ٍ، سرمازدگی و..... به روستاییان

8- كمك به شكل گيري بهتر فعاليتهاي مشاوره­اي، فني - مهندسي خصوصي در بخش كشاورزي

 

تعريف‌ مددكار ترويجي‌

مددکار ترویجی را با عنوان مددکار افتخاری ترویج به چهار شکل زیر می توان تعریف کرد:

1- مددكار ترويجي‌ به کشاورز روستايي‌ و عشايري  که مورد اعتماد بهره برداران و توليدكنندگان كشاورزي و روستايي می باشد، ‌اطلاق مي شود كه ‌داراي ‌تجربه و مهارتهاي ‌ فني‌ در بخش كشاورزي بوده‌ و از طریق تعامل با مروجان و كارگزاران و ساير مولدين كشاورزي(دولتي و غير دولتي) در نشر دانش فنی مشارکت می نماید.

همچنین بهره برداران پیشرو به ویژه نمونه های برتر بخش کشاورزی در سطح استان، شهرستان و دهستان با داشتن سایر شرایط مددکاری (مندرج در ماده 3 ) به عنوان مددکار ترویجی انتخاب و تعیین می گردند.

2- شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید موفق در زمینه بهره وری از عوامل تولید، شناسایی شده و به آنان حکم مددکار ترویجی( مدیر عامل به عنوان نماینده) اعطا می گردد.

3- اشخاص حقیقی و حقوقی که در حمایت و پیشبرد برنامه های توسعه بخش کشاورزی فعال می باشند( به عنوان مثال می توان به استانداران، فرمانداران، بخشداران و دهدارانی که در سیاستگذاریها و برنامه ریزیهای منطقه ای و محلی با الویت خاصی، بخش کشاورزی را مدنظر قرار  می دهند، در این زمینه اشاره نمود و همچنین مسئولین دستگاههای دولتی استان شامل ارشاد اسلامی، بنیاد شهید، میراث فرهنگی،بهزیستی، آموزش و پرورش و........ را نیز می توان به عنوان مددکار ترویجی معرفی نمود).

4-  اشخاص حقیقی و حقوقی که با بکارگیری ایده های نو و خلاقیت متناسب با پتانسیل های منطقه ای و محلی موجب رونق اقتصادی و کسب درآمد و اشتغال زایی در بخش کشاورزی شده اند ، می توانند به عنوان مددکار ترویجی انتخاب شده و با ترویج شیوه های خود به سایر بهره برداران، زمینه ایجاد مشاغل خانگی و درآمدافزایی را فراهم آورند.

 

 ويژگيها ي‌ مددكار‌ ترويجي‌

1- از افراد داوطلب بوده ، منتخب‌ ‌روستائيان‌ و مورد تائید مرکز جهاد کشاورزی باشد.

2- از مقبوليت اجتماعي و اعتماد مردم برخوردار است.

3- ساكن‌ روستا و شاغل در بخش كشاورزي‌ و منابع طبیعی‌  ‌باشد.

4- از کشاورزان پیشرو بوده و با مسائل و مشکلات بهره برداران منطقه آشنایی کامل داشته باشد.

5- نسبت به حل مسائل‌ و مشكلات‌ مردم داراي پشتكار و جديت لازم مي باشد.

6- گذراندن دوره توحیهی به منظور آشنایی آنها با وظایف ، تبیین انتظارات ، سیاستها ، و....

7- دارای تجربه و مهارت در بخش کشاورزی بوده ودر حرفه خود از موفقیت بالایی برخوردار باشد.

8- انعطاف پذير و خلاق است.

9- توانايي برقراري ارتباط مطلوب با بهره برداران و عوامل ترويج را دارد.

10- قدرت جلب و جذب افراد و تاثیر گذاری بر افکار و رفتار روستاییان را دارد.

11- تسهیلگر چرخه انتقال دانش از منابع تحقیقاتی، ترویجی و کارشناسی به بهره برداران باشد

 

 مراحل شناسايي و انتخاب مددكار ترويجي 

1- توجيه كارگزاران در سطوح مختلف ترويج و مردم پيرامون اهداف ، ‌ويژگيها و نحوه انتخاب و بكارگيري مددكار ترويجي.

2- تشكيـل كميتــه هاي اجرايــي در سطــوح مختلف  ( استان/ شهرستان/ دهستان). **

3- آموزش گروههاي كاري در سطوح مختلف.

4- زمينه سازي و شناسايي مقدماتي از طريق خود مردم.

5- بررسي مهارتهاي فني افراد داوطلب توسط مردم.

6- انتخاب مددكار ترويجي (اعم از مرد و زن) توسط مردم منطقه .

* در انتخاب مددكاران ترويجي؛ گروههاي اجتماعي و توليدي، انواع واحدهاي بهره‌برداري مشاع ،‌ تشكلهاي مردمي مورد توجه لازم قرار گيرد.

 

** كميته برنامه ريزي و هماهنگي استان

الف - تركيب اعضاء كميته

1ـ مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی استان (رئيس كميته)

2- رئيس اداره پشتيباني و تجهــيز شبكــه ترويج استان (دبير كميته)

3 ـ رييس اداره ساير واحدهاي سازماني مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی در استان(حسب مورد)

4 ـ نماينده ساير واحدهاي سازماني اجرايي حسب مورد

5- نماینده کانون مددکاران ترویجی استان ( در صورت تشکیل)

* کمیته اجرایی شهرستان با هماهنگی مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی استان و با مسئولیت مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تشکیل می شود.

 

ب- وظايف كميته:

1- برنامه ریزی به منظور چگونگی و نحوه حمایت و تشویق مددکاران ترویجی استان با توجه به منابع مالی و اعتباری در اختیار

2- برنامه ريزي اجرايي جهت اجراي طرح آموزشي ترويجي و تخصصي مددكاران ترويجي

3- نظارت بر روند فعاليتهاي كميته هاي اجرايي طرحهاي آموزشي ترويجي مددکاران در نقاط مختلف استان

4- بررسي اولويتهاي دوره های آموزشي ترويجي پيشنهادي ويژه مددكاران ترويجي شهرستانهاي تابعه جهت تعيين اولويتهاي كاري بر اساس اولویتهای وزارت متبوع

5- بررسي زمينه هاي بكارگيري مددكاران ترويجي در راستاي بهبود وظايف مراكز جهاد کشاورزی بر اساس پیشنهادات شهرستان

6- بررسي و تعيين نوع عمليات آموزشي ترويجي مددكاران ترويجي در حوزه هاي عملياتي و فعاليت هر يك از آنها بر اساس پیشنهادات شهرستان

 

انتظارات و زمينه هاي همكاري‌ مددكاران‌ ترويجي

‌* زمينه سازي و همكاري در انجام فعاليتهاي آموزشي ترويجي با استفاده از امكانات محلي

* همكاري در شناسايي‌ نيازهاي‌ آموزشي ـ‌ ترويجي‌ مشاركتي‌ بهره برداران بخش كشاورزي

* همكاري و كمك‌ به‌ امر توزيع‌  نهاده ها، نشريات و مجلات بین بهره برداران

* سركشي و كمك در نظارت‌ مستمر از واحدهاي توليدي بهره برداران

* زمينه سازي و همكاري در سازماندهي ، حمايت و تسهيل فعاليتهاي گروهي و مشاركتي بهره برداران

* شرکت در جلسات مربوط به آموزش و ترویج مراکز جهاد کشاورزی دهستان

* ارائه توصیه های فنی به سایر بهره برداران

* همكاري دربرقراري‌ ارتباط‌ مستمر بين‌ عاملين‌ ترويج ‌و نهادهاي محلي و بهره برداران و افراد ذينفع در بخش كشاورزي ومنابع طبيعي

* همكاري در شناسايي مسائل و مشكلات آموزشی ترویجی درحوزه فعاليت و ارائه آن به عوامل ترويج

* تعامل و ارتباط با شرکتهای خدمات مشاورای فنی ، بخشهای خصوصی ترویج کشاورزی و تشکلهای بخش کشاورزی درروستا و تسهیل ارتباط آنان با بهره برداران

*پیشگام بودن در اجرای الگوهای ترویجی

 

 نحوه برآورد تعداد مددکاران ترويجي مورد نياز

     براي روستاهای تا 150خانوار بهره بردار، يك مددكار ترويجي درنظـرگرفته مي‌شود كه دامنه تغييرات مورد نظر براي روستا هاي با تعداد خانوار بيشتر بر اساس ظرفیت ها ، امکانات و تعداد مددکاران ترویجی موجود در سطح مناطق با توجه به نظر مسئولین استان  و شرایط اجتماعی منطقه تعيين مي شود.

* در صورتي كه در يك روستا و يا حوزه جمعيتي بيش از يك مددكار ترويجي انتخاب گردد، تقسيم بندي وظايف مددكاران ترويجي بر اساس تخصص و رشته فعاليت آنها مي باشد.

 

 سازماندهي‌ مددكاران‌ ترويجي‌

- در مرحله سازماندهي، چارچوب حوزه فعاليت مددكاران با توجه به سطح سازمانی مربوطه تعیین می شود.

- نحوه ارتباط مددكاران ترويجي با كارگزاران ترويجي(دولتی) از طريق محلهاي تعيين شده در مراكز جهاد کشاورزی و نحوه ارتباط ایشان با كارگزاران ترويجي(غیردولتی) در شرکتهای خدمات مشاوره ای ،فنی و مهندسی کشاورزی می باشد كه مددكار ترويجي در اين سطح در قالب گروه مددكاران ترويجي دهستان سازماندهي مي شود.                                                                                           

* در مراکز جهاد کشاورزی در صورت امکان یک اطاق به نام دفتر مددکاران ترویجی برای ارتباط مستقیم با بهره برداران روستایی درنظرگرفته شود .

* پس از سازماندهی ، نسبت به معرفی جایگاه مددکاران ترویجی به شرکت های خدمات مشاوره ای ، فنی و مهندسی کشاورزی برای استفاده از پتانسیل این افراد به منظور برقراری ارتباط با بهره برداران اقدام گردد.

 

 نحوه بکارگیری‌ مددكاران‌ ترويجي

- اولویت دادن به آنها در برخورداری از فعالیتهای ترویجی

- اولویت دادن به انها به عنوان مجری در فعالیتهای الگویی ترویج

- بهره گیری از واحدهای تولیدی مددکاران ترویجی به عنوان محل برگزاری کارگاههای آموزشی

- مشخص نمودن تعداد بهره برداران تحت پوشش هر مددکار ترویجی

* پس از تکمیل بانک اطلاعاتی و بروز رسانی ویژگیهای فردی و تخصصی مددکاران ترویجی، این بانک اطلاعاتی در اختیار مراجع ذیربط( کلیه بخشهای مرتبط با وزارت متبوع ) قرار می گیرد تا مطابق با موارد ماده 9 در بکارگیری مددکاران ترویجی مورد استفاده قرار گیرد.

 

 توانمندسازی مددکاران ترویجی

برنامه‌هاي ‌آموزشي‌ مددكاران‌ ترويجي‌ در قالب‌ يك‌ طرح‌ ويژه ‌آموزش‌ مددكاران‌ به ‌‌منظور تربيت‌ خبرگان‌ محلي‌ برنامه‌ريزي‌ و به‌ مورد اجرا در مي‌آيد. اجراي اين برنامه‌ها بايد ضمن‌ داشتن‌ پيامهاي‌ فني‌ مشخص،‌ بر‌مبناي‌ روشهاي ‌آموزش‌ بزرگسالان‌ و رعايت‌ علوم‌ رفتاري‌ و از همه‌ مهمتر توسط‌ آموزشگر‌ خبره‌ و با تجربه‌ مورد تأييد ‌ از جنبه‌هاي‌ مختلف،‌ انجام مي‌شود تا مباحث مطروحه را به شيوه كاملا مشاركتي ارائه نمايد (‌مباحث آموزشي بر اساس نيازهاي محسوس مددكاران قابل تغيير و داراي انعطاف لازم مي باشد)، اين‌ آموزشها شامل‌ آموزشهاي‌ پايه‌ وآموزشهاي‌ فني و تخصصي‌ مي‌باشد.

پس از تکمیل بانک اطلاعاتی ، با توجه به حیطه فعالیت مددکاران ترویجی درمناطق جغرافیایی تحت پوشش خود،  با همکاری دفتر آموزش بهره برداران ، برنامه ریزی لازم برای برگزاری دوره های آموزشی تخصصی از طریق مراکز آموزش جهاد کشاورزی استانها  به صورت فصلی انجام خواهد شد و بر اساس آن تمامی مددکاران در طول سال حداقل در سه دوره آموزشی مرتبط شرکت نموده و گواهینامه آموزشی دریافت می دارند.

برنامه‌هاي آموزشي مددكاران براساس‌ انتظارات ، زمينه‌هاي‌ همكاري و توانمند سازي آنان بشرح ذیل تدوین و  به‌ مرحله‌ اجرا در مي‌آيد:

 

الف) آموزشهاي پايه

1- آشنايي با ترويج و توسعه روستايي (با تاكيد بر مباحث: طرح مددكاران ترويجي ارتباطات فن بيان اطلاع رساني و....)

2- آشنايي با پروژه ها و برنامه‌هاي وزارت جهاد كشاورزي و معاونت آموزش و ترويج (‌ با تاكيد بر مباحث: مسائل حقوقي و بانكي آشنايي با دستگاههاي اداري مستقر در مناطق روستايي و....)

3- آشنايي با روشهاي نياز سنجي و مسئله‌يابي در جامعه روستايي (تسهيلگري)

4- آشنايي با كليات روشهاي آموزشي ترويجي    (‌با تاكيد بر استفاده از مواد كمك آموزشي)

5- آشنايي با روشهاي سازماندهي و ايجاد تشكلهاي مردمي

 

ب)آموزشهاي فني و تخصصي

تعيين مباحث آموزشهاي فني و تخصصي مددکاران  بر اساس نيازهاي فنی حوزه فعالیت و نوع فعالیت توسط تیم اجرایی دهستان باید صورت گیرد.

 

ج) شيوه هاي اجراي هر يك از مباحث آموزشي

1 - برگزاري جلسات توجيهي

2-  كارگاههاي آموزشي

3-  آموزش مكاتبه اي

4- بازديد و تورهای آموزشي

5- گردهمايي منطقه اي و ملي

و سایر شیوه های ترویجی

 

حمايت‌ و تشويق‌ مددكاران‌ ترويجي

نحوه حمایت و تشویق مددکاران ترویجی بر اساس تصمیمات اتخاذ شده در کمیته برنامه ریزی و هماهنگی استان و بر اساس سیاستهای منطقه ای و محلی، تعیین‌ و مورد اقدام قرار می گیرد.

* کلیه مصوبات مورد نظر در زمینه حمایت و تشویق مددکاران باید به صورت مکتوب به ستاد مرکزی (دفتر بسیج سازندگی و شبکه عاملین ترویج) اطلاع رسانی شود.

* مددکاران ترویجی در استان می بایست تحت پوشش بیمه حوادث گروهی قرار گیرند.

* مددکاران ترویجی در استان می بایست دارای کارت شناسایی باشند. ( کارت شناسایی صادره می بایست در کشور به صورت متحدالشکل باشد و نحوه طراحی آن پس از تایید مراجع ذیصلاح از طرف ستاد مرکزی به استانها ابلاغ خواهد شد).

 




    6.1.10.0
    گروه دورانV6.1.10.0